12.868 familiak, batez beste, Errenta Bermatua jaso zuten hilero 2024an, zailtasunak zituzten 36.249 pertsonari (%38 adingabeak) estaldura emanez

Guztira 16.758 familia-unitatek jaso dute Errenta Bermatua 2024an, Nafarroako Gobernuak gaur argitaratu duen balantzearen arabera. Unitate hartzaileen hileko batez bestekoa 12.868koa izan da, 2023koaren oso antzekoa, orduan 16.384 unitate hartzaile egon baitziren; 2022an 17.259 izan ziren, eta 2021ean 18.366.

Gogoan izan behar da 2023an araudia aldatu zela eta, harrezkero, kotizaziopekoak ez diren erretiro-pentsioak dituzten pertsonentzako laguntzek ez dutela kenkari aurreraturik jasotzen, baizik eta Errenta Bermatuaren bidez jaso zutela zenbatekoa. Hala, 2023tik 65 urtetik gorako unitate jasotzaileak gehitu egin dira: 2022an 347 izatetik 2023an 926 izatera igaro dira, eta 2024an 1.047 izatera. Horrek esan nahi du 65 urtetik gorako 700 unitate jasotzaileko hazkunde garbia izan dela, aurretik prestazioagatik artatzen ez zirenak.

16.758 familia-unitate eta 36.249 onuradun

​​​​​​​16.758 familia-unitateen bidez, hileko batez bestekoa 12.868 izanik, prestazioak 36.249 pertsonari (Nafarroako biztanleriaren % 5,34) ematen die estaldura. Onuradunen % 53,76 emakumeak dira eta % 46,24 gizonak. Ehuneko hori ia ez da aldatu azken 5 urteetan. Joera bera ikusten da adin-taldeei dagokienez; izan ere, artatutako pertsonen % 38,28 adingabeak dira (hau da, 13.964 adingabe), eta balio absolutuak 2019koen oso antzekoak dira.

Eskatzaileak aztertuta, ikusten da familia-unitatearen izenean prestazioa eskatzen duten emakumeen ehunekoa handiagoa dela (% 58). Azken bost urteetan, prestazioaren 10 eskatzailetik 6 inguru emakumeak dira. Eskatzaileen adinari dagokionez, nabarmentzekoa da 25-34urte bitarteko adin-tartean eta 65 urtetik gorakoetan unitate hartzaileek izandako hazkundearen ehunekoa. Talde horrek, 2023an gertatu zen bezala, portzentajezko pisua handitu du, batez ere erretiroko kotizazio gabeko pentsioak jasotzen dituzten pertsonak bermatutako errentan sartu direlako.

Bestalde, familia-unitateen % 79,37k 1-3 kide dituzte. Nabarmentzekoa da familia-unitateen pisuaren beherakada txikia pertsona bakarrekoak direla, eta azken bi urteetako txikiena dela. Familien % 28,3k guraso bakarra dute, eta gehienak guraso bakarrekoak dira (4.735, hau da, eskatzailea emakumea den familia-unitateen % 45,8).

Nazionalitate espainiarra duten eskatzaileak gehiengoa dira oraindik (eskatzaile guztien % 51,4), nahiz eta titularren artean berdintasunerako joera argia ikusten den. Nazionalitatearen ordez jaiotza-herrialdea kontuan hartzen bada, bertakoak % 36,7 dira, eta ehuneko hori ere pixkanaka jaisten ari da 2014tik.
Gizarte Zerbitzuetako arloei dagokienez, Iruñean kontzentratu dira familia-unitate gehienak (% 40). Ondoren, Iruñerria (% 21,8), Tutera (% 16,2), Lizarra (% 10,9) eta iparraldeko bi eremuak, ipar-mendebaldea (% 3,6) eta ipar-ekialdea (% 1,6). Banaketa hori egonkor mantendu da 2016tik.

Oinarrizko Zonei eta Auzo Unitateei dagokienez, % 5etik gora nabarmentzen dira Arrotxapeako Auzo Unitatea (guztizkoaren % 7,1), Tuterako OGZ (% 6,1) eta Berriozarkoa (% 5,5). Gainerako oinarrizko eremuak % 5etik behera daude. Aipagarria da Milagrosa auzo-unitatearen ehunekoa pixkanaka jaitsi izana, aurkeztutako serie historikoan 2012tik lehen aldiz % 5 jaitsi baita.

661 euro hilean, batez beste

Prestazioa emateko unean, hileko batez bestekoa 661,81 eurokoa izan da familia-unitate bakoitzeko.

2024an, aurrekontua gauzatzeari dagokionez, 111.386.514,01 euroko gastua egin da, hau da, 2023an baino % 7 gehiago. Igoera horren arrazoia da, alde batetik, prestazioa % 6,38 eguneratu dela, soldata-kostu arruntaren aldakuntza-tasaren arabera, Gizarteratzeko eta Errenta Bermaturako eskubideak arautzen dituen azaroaren 11ko 15/2016 Foru Legean jasota dagoen bezala.

Gainera, Gutxieneko Bizi Diru-sarrerarekin (GGD) Bermatutako Sarrera espedienteak pilatzeak Errenta Bermatuaren zenbatekoen konpentsazioa eragin du GGI eman ondoren. Konpentsazio hori bermatutako errentaren zenbateko aitortua aldatzeko prozesu batean gauzatu da, eta BDGren zenbateko aitortuan eta aldi berean murriztu da.

10.531 lan-kontratu hartzaileentzat

Lanerako adinean dauden 4.669 pertsona, prestazioa jasotzen duten 4.235 unitatekoak, 2024an zehar kontratatu dira, eta guztira 10.531 kontratatu egin dira (hau da, pertsona bakoitzeko 2,26 kontratu, batez beste). Lan-adinean dauden pertsonen % 22 dira 2024an. Kontratatutako pertsonak enplegurako prest daudenekin alderatuz gero, guztizkoaren % 40,17 dira.

Azterlanak erakusten duenez, 2024an lanerako adinean zeuden pertsonen artean (20.870 guztira), 9.249 ez zeuden lana lortzeko moduan pertzepzioaren unean, eta zifra hori aurreko urtekoaren oso antzekoa da. Eskuragarri ez egoteko arrazoi ohikoenak inguruabar pertsonalekin lotuta daude: administrazio-egoera irregularra, osasunarekin lotutako zailtasunak, familia bateragarri egiteko laguntza-sarerik eza.

Lan-kontratuei dagokienez, lehen aldiz ikusten da kontratazio handiagoa dagoela emakumeen artean gizonen artean baino. Kontratatutako pertsonen jatorriari dagokionez, % 62,8 migratzaileak dira, eta % 37,2 berriz, bertakoak. Ehuneko hori errepikatu egiten da emakumeen eta gizonen artean. Aitzitik, nazionalitateari erreparatzen badiogu, datua alderantzizkoa da, Espainiako nazionalitatea duten pertsonak % 54,5era iristen baitira, eta horrek esan nahi du hartzailea izanik enplegua lortzen duten migratzaile jatorriko pertsonen errotze maila handia dela. Datu horiek aurreko urteekin alderatuta sendotu egin dira.

Gogoratu behar da Errenta Bermatuari buruzko Foru Legeak enplegurako pizgarriak izeneko mekanismo bat jasotzen duela, eta mekanismo horrek aukera ematen duela aldi batean Errenta Bermatuaren kobrantza (murriztua) eta soldata kobratzea bateragarri egiteko, eta pizgarri ekonomiko bat dela, lan batean hasiera bultzatzen duena. Hala, mekanismo horiek 7.558 espedientetan aplikatu dira.

30.894 kontrol- eta jarraipen-prozedura
2024an zehar kontrol- eta jarraipen-prozedurak ugaritu egin dira. Zehazki, eskakizunak eta baldintzak kontrolatzeko eta jarraitzeko 30.894 prozedura egin dira, 2023an baino % 10,6 gehiago (ia 3.000 gehiago), eta, horren ondorioz, prestazioa 3.953 aldiz azkendu da, zenbatekoen 21.853 aldaketa, 3.637 etenaldi (prestazioa jaso gabeko denbora) eta 79 zehapen ezarri dira.

Azpimarratu behar da azken urteetan nabarmen igo direla kontrol- eta jarraipen-prozedurak, 2018an 12.241 izatetik gaur egun 30.000 izatera igaro baitira.

Errenta Bermatua eta Bizitzeko Gutxieneko Diru Sarrera

Errenta Bermatua Nafarroako berezko prestazioa da, beste prestazio batzuen osagarria. 2024an, ekitaldiko aldiren bat GGrekin bateragarri egin duten unitate jasotzaileak 3.433 izan ziren, eta 1.063 kotizazio gabeko pentsioekin bateragarri egin zuten, BDG Estatuak ezarritako prestazioa da, hitzarmen ekonomiko bidez finantzatzen dena, eta bateragarria da beste prestazio edo diru-sarrera batzuekin, eta Nafarroan RGrekin. Gogoratu behar da prestazio bakoitzak esleipen-baldintza desberdinak dituela, batez ere bizikidetza-unitatearen konfigurazioan, errenten zenbaketaren denbora-diferentzietan edo administrazio-egoeran. Hala, pertsona batzuek BGD bakarrik jasotzen dute, pertsona batzuek Errenta Bermatua bakarrik jasotzen dute, eta batzuek biak bateragarri egiten dituzte.